Trong nghệ thuật pha trà, “nước ngon” không chỉ đơn thuần là nước sạch mà còn là nguồn nước có thành phần khoáng chất cân bằng, độ pH phù hợp và không chứa các tạp chất, vi khuẩn gây hại. Theo các nghiên cứu khoa học, nước ngon là yếu tố quyết định đến 80% màu sắc và hương vị của một tách trà.
Các cụ ngày xưa cũng có câu “Nhất thủy – Nhì trà – Tam pha – Tứ ấm” để chứng minh tầm quan trọng của việc chọn nước pha trà. Hơn nữa, các trà nhân cũng từng lưu truyền một khẳng định rằng: “Để có được trà ngon thì vấn đề quan trọng nhất là phải có được nước tốt để pha trà”.
Vậy nước ngon ở đây dựa trên tiêu chuẩn nào? Và kết quả trà ngon sẽ được đánh giá ra sao? Cùng tham khảo bài viết sau.
1. Nước ngon có quyết định hương vị của trà?
Trà ngon có thể phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như: loại trà, nguồn nước, ấm pha, cách pha… và tiêu chuẩn đánh giá của từng người. Nước là thành phần chính của tách trà, chiếm đến 99% khối lượng nên chất lượng nước là một trong những điều làm nên sự khác biệt về màu sắc, hương vị của trà.
Theo nghiên cứu của Hiệp hội Trà Việt Nam năm 2021, hơn 80% người tiêu dùng cho rằng nguồn nước là yếu tố quyết định chính mang lại hương vị tuyệt hảo cho trà. Điều này được khẳng định bởi nhiều chuyên gia và nhà sản xuất trà hàng đầu thế giới.
Tuy nhiên, không phải bất kỳ nguồn nước nào cũng có thể mang đến cho bạn một tách trà thơm ngon. Mỗi nguồn nước sẽ có những đặc điểm khác nhau như độ cứng của nước, tính acid và hàm lượng muối trong nước v.v..
- Độ cứng của nước: Nước cứng chứa nhiều khoáng chất canxi và magie, làm giảm khả năng hòa tan của các chất trong trà, khiến hương vị trở nên nhạt nhòa.
- Độ pH: Độ pH lý tưởng cho pha trà dao động từ 6.5 đến 7.5. Nước có độ pH quá thấp hoặc quá cao sẽ làm biến đổi các hợp chất trong trà, ảnh hưởng đến màu sắc và hương vị.
- Khoáng chất: Các khoáng chất như natri, kali, canxi không chỉ ảnh hưởng đến độ cứng của nước mà còn tác động trực tiếp đến quá trình chiết xuất các hợp chất thơm và đắng từ lá trà.
- Chất hữu cơ: Các chất hữu cơ hòa tan trong nước có thể làm thay đổi màu sắc và mùi vị của trà, thậm chí gây ra các mùi vị lạ.
So sánh trạng thái của trà khi pha các nguồn nước khác nhau:
- Nước lọc máy công nghệ RO: nước trà có phần đậm hơn so với nước tinh khiết đóng bình.
- Nước tinh khiết đóng bình: giữ được màu sắc tự nhiên của trà, nước trà trong.
- Nước khoáng Lavie: màu trà đậm, phần nước bị đục.
- Nước máy: màu trà đục ngầu không còn trong, đặc biệt vị trà sẽ bị chuyển đổi và không ngon.
2. Các nguồn nước phù hợp để có tách trà ngon
Nước pha trà có thể sử dụng từ nhiều nguồn khác nhau như: nước lọc qua công nghệ cao, nước tinh khiết, nước máy, nước đóng bình… Tuy nhiên, không phải bất kỳ nguồn nước nào cũng phù hợp để pha trà. Theo các chuyên gia, nguồn nước lý tưởng nhất để pha trà cần đáp ứng các tiêu chí sau:
- Độ pH trung tính: Nước có độ pH từ 6.5 đến 7.5 được coi là lý tưởng để pha trà vì lá trà có pH thấp hơn 7. Khi pha với nước trung tính, trà sẽ giảm tính acid, đem lại vị ngon tự nhiên.
- Ít khoáng chất: Nước quá nhiều khoáng chất sẽ khiến trà bị đục và mất đi hương vị tự nhiên. Tuy nhiên, cũng cần một lượng nhỏ khoáng chất để cân bằng màu sắc và hương vị.
- Không chứa tạp chất, kim loại nặng: Nước chứa các chất này sẽ gây ra mùi tanh, vị lạ cho trà.
Lục Vũ, một học giả uyên bác đời nhà Đường có nhiều đóng góp nổi bật nghiên cứu về trà đạo, có nói “Sơn thủy thượng, giang thủy trung, tĩnh thủy hạ” – Nghĩa là nhất nước suối, nhì nước sông và ba là nước giếng. Đó là lý do tại sao các trà nhân ngày xưa thường dùng nước từ sông, suối là phổ biến nhất.
Tuy nhiên, nguồn nước ngày nay gặp phải nhiều vấn đề liên quan đến tình trạng ô nhiễm môi trường khiến cho nguồn nước biến chất và trở nên độc hại. Do đó, việc áp dụng phương pháp làm sạch nước bằng hệ thống lọc là điều vô cùng cần thiết. Bạn có thể sử dụng hệ thống lọc tổng từ nước đầu nguồn để có nước sạch, khỏe sử dụng trong sinh hoạt nói chung và pha trà nói riêng.
3. Cách xử lý nguồn nước để có tách trà như ý
Nước tinh khiết được đánh giá là phù hợp để pha trà vì có khả năng giữ chất chống oxy hóa rất hiệu quả. Tuy nhiên, hoàn hảo nhất vẫn là nguồn nước có giữ lại ít chất khoáng sau khi lọc để cân bằng được màu sắc và vị ngon của trà. Có như vậy nước trà sẽ có được màu sắc và hương vị tốt nhất.
4. Những lưu ý khác để pha trà ngon hơn
Ngoài những tiêu chuẩn về nguồn nước pha trà, bạn cần phải lưu ý đến một vài yếu tố khác như: loại trà, ấm pha trà, lượng trà, nhiệt độ nước pha trà và thời gian hãm. Cụ thể:
Loại trà: bạn nên chọn những loại trà có kỹ thuật chế tác đúng quy trình, đảm bảo chất lượng. Đây cũng là lý do khiến những loại trà có mức giá dao động từ vài trăm nghìn cho tới vài triệu đồng/kg.
Ấm pha trà: ấm pha trà chuyên dụng thường được làm từ gốm, sứ hoặc đất sét nung giúp giữ nhiệt độ và mang lại hương vị đậm đà, thơm ngon hơn.
Lượng trà: khi pha trà việc quan trọng nhất là phải cân bằng sự hài hòa giữa lượng trà và lượng nước. Điều này sẽ giúp bạn tạo được vị ngon đúng chuẩn của trà, không quá đắng cũng không quá loãng. Bạn có thể pha trà dựa trên định lượng tỷ lệ được in trên bao bì sản phẩm. Thông thường, tỷ lệ trà/nước dao động từ 1/15 đến 1/30 tùy loại.
Nhiệt độ nước pha trà: đây là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu nhưng ít người lưu tâm đến. Thông thường trà cũ nên được pha với nước có nhiệt độ cao hơn so với trà mới.
- Nước quá nóng (trên 100°C) sẽ làm “luộc” trà, làm mất đi hương thơm và vị ngon.
- Nước quá lạnh (dưới 70°C) sẽ không đủ nhiệt để ngâm trà, làm mất hương vị.
- Nhiệt độ lý tưởng phụ thuộc loại trà, dao động từ 70-95°C.
Thời gian hãm (ngâm) trà: quá lâu sẽ khiến trà có vị đắng chát và có mùi hãm. Mỗi loại trà sẽ có thời gian hãm (ngâm) khác nhau. Chẳng hạn như trà đen, trà ô long có thể ngâm lâu hơn, còn trà xanh thì cần ít thời gian hơn.
- Ngâm quá lâu sẽ khiến trà bị đắng, chát.
- Ngâm quá ngắn sẽ không đủ thời gian để các hương vị trong trà được trau chuốt.
- Thời gian ngâm lý tưởng dao động từ 3-8 phút, tùy theo loại trà.
Như vậy, một tách trà ngon đúng chuẩn về màu sắc và hương vị phụ thuộc chủ yếu vào nguồn nước ngon.